Author :
Abstract
M.Ö. 63 yılında, Pompeius idaresindeki Roma ordusunun Kudüs’ü ele geçirmesiyle başlayan Roma ile Yahudi toplumu arasındaki münasebet, bölgede takip edilen doğru politikalarla neticesinde olumlu seyretmiştir. Fakat Roma’nın koruyucu siyasetine rağmen Roma valilerinin toplumsal bir harekete sebep olacak olan zaman zaman yanlış yönetimi, bizi M.S. 66’da başlayan isyana götürecektir. Bölgedeki yöneticilerin keyfi uygulamalarında, bu sıralar imparatorlukta yaşanan iç savaşın etkisi büyüktür. İsyanın tek sebebi olarak Roma yönetimini göstermek taraf olmakla birlikte işin kolayına kaçmak olacağı gibi, resmin tamamını görmemize engel olacaktır. Tarihlerinde sayısız kötü olaylar yaşamış, Asur ve Babil esaretinde olduğu gibi sürgünü tecrübe etmiş olan bir toplumun Roma ile güzel devam eden ilişkisine son vermesinde önemli sebepleri olması lazımdır. Mesih inancı/kurtarıcı fikri ve isyanda önemli rol alan Yahudi dini grupları bu çerçevede ele alınmıştır. Titus komutasındaki Roma askerlerinin Kudüs’e girmesiyle aslında düşen bir şehir değil, Süleyman Mabedi olarak da bilinen Kudüs’teki Yahudi tapınağı ve dolayısıyla Yahudilerin umutları olmuştur. Kuşkusuz Yahudiler açısından isyanın en büyük sonucu Kudüs’teki tapınaklarının yıkılmasıdır. Tapınağın yıkılmasıyla, tapınak merkezli kurallar ve geleneklerde de birtakım değişimlerin yaşanması kaçınılmaz hale gelecektir. Her ne kadar tapınak yıkılsa da geriye, günümüzde de var olan ve Ağlama Duvarı olarak da anılan Batı Duvarı kalmıştır.
Keywords
Abstract
The relationship between Rome and the Jewish community, which began with the Roman army under the rule of Pompeius took over Jerusalem in 63 B.C. remained positive as a result of the correct policies followed in the region. However, despite the protective policy of Rome, occasionally mismanagement of the governors of Rome that would cause a social movement, will take us to the rebellion that started at 66 A.C. In the arbitrary practices of the rulers in the region, effect of the civil war that took place in the empire at this time was great. Inferring the Roman rule as the only reason for the revolt will cut corners together with to be a side, and it will prevent us from seeing the whole picture. A society that has experienced countless bad events in its history and experienced exile as in Assyrian and Babylonian captivity must have important reasons to end its good relationship with Rome. The idea of Messiah belief / savior and Jewish religious groups that played an important role in the rebellion were discussed within this framework. The fact that the Roman soldiers under the command of Titus entered Jerusalem was not a falling city, but a Jewish temple in Jerusalem, also known as the Temple of Solomon, and therefore the Jews' hopes. Undoubtedly, the biggest result of the rebellion for the Jews is the demolition of their temples in Jerusalem. With the demolition of the temple, it will become inevitable to experience some changes in the temple-centered rules and traditions. Although the temple was destroyed, the Western Wall, which is still present and known as the Wailing Wall, remains.
Keywords
- Ak, N. B. (2008). İ.s. I. Yüzyıl Roma Dünyasındaki Yeri, İçeriği, Alımlanması ve Olası İşlevleri
- Ak, N. B. (2008). İ.s. I. Yüzyıl Roma Dünyasındaki Yeri, İçeriği, Alımlanması ve Olası İşlevleriÇerçevesinde Flavius İosephus’un Contra Apionem Adlı Eseri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi).
- Akbıyık, S. (2010). Babil Esareti’nin Yahudiler Üzerindeki Sosyal, Kültürel ve Dini Etkileri. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi).
- Akşit, O. (1976). Roma İmparatorluk Tarihi (M.Ö. 27-M.S. 192). İstanbul: İÜEFY.
- Atlan, S. (2014). Roma Tarihi’nin Ana Hatları-1. Kısın Cumhuriyet Devri. Ankara: TTK Yayınları.Armaoğlu, F. (1990). Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları 1948- 1988. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Ay, Ş. (2011). İsrail ve Yahuda Krallıkları Üzerine Düzenlenen Asur Seferleri, History Studies, 3 (1).
- 178 http://www.yeniakit.com.tr/haber/mescid-i-aksayi-yikacagiz-35641.html (Erişim Tarihi: 04.06.2016). Bu konuda ayrıca bkz.: http://www.haberaktuel.com/mescid-i-aksa-yikiliyor-haberi-989025.html (Erişim Tarihi: 04.06.2016).
- Baker, S. (2015). Eski Roma-Bir imparatorluğun Yükselişi ve Çöküşü. (Çev. Ekin Duru). İstanbul: Say Yayınları.
- Besalel, Y. (2000). Yahudi Tarihi. İstanbul: Üniversal Dil Hizmetleri ve Yayıncılık.Balcı, K., İnce, A. (2012). Kudüs: Kutsallığın Başkenti. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Brener, M. (2011). Kısa Yahudi Tarihi. (Çev. Sevinç Altınçekiç). İstanbul: Alfa Yayınları.
- Bülbül, C. (2014). Eskiçağ Medeniyetlerinde Dünya Hakimiyeti Düşüncesi, Turkish Studies, 9 (7).Çeken, M. (2015). Roma-Bizans Döneminde Kudüs (IV.-VII. Yüzyıl). Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi).
- Çoban, B. Z. (2008). Josephus’un Gözüyle İlk Dönem Yahudi Fırkaları, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXVII.
- Daşbadem, İ. (2008).Geçmişten Günümüze Yahudi Mezheplerinin Mesih Anlayışı ve Mesihi Hareketler. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi).
- De Lange, N. (1987). Yahudi Dünyası. (Çev. Sevil Atauz ve Akın Atauz). Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, 4.
- Demircioğlu, H. (1967). Roma Devleti’nin Eyalet (Provincia) Sistemi Hakkında. AnkaraÜniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 5(8).Diakov, V., Kovalev, S. (2008). İlkçağ Tarihi. (Çev. Özdemir İnce). İstanbul: Yordam Kitap, 2.
- Durant, W., Lambelin, R. (1992). Yahudi Tarihi ve Siyonist Liderlerin Protokolleri. (Çev. Sami Sabit Karaman). İstanbul: İnkılâb Yayınları.
- Erdemir, H. P., Erdemir, H. (2010). Kudüs’te Yahudi İsyanı ve Yahudiler, Hisory Studies, Ortadoğu Özel Sayısı.
- Erdemir, H. P. (2009). Roma İmparatorluğu Yönetiminin Yahudi Politikası, Emecen, F. (Editör). Eski Çağ’dan Günümüze Yönetim Anlayışı ve Kurumlar. İstanbul. Kitabevi Yayınları.
- Freman, C. (2003). Mısır, Yunan ve Roma Antik Akdeniz Uygarlıkları. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Frıtsch, T. (1972). Tarih Boyunca Yahudi Mes’elesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Gaus Suetonius Tranquillus (2008). On İki Caesar’ın Yaşamı. (Çev. Fato Telatar, Gül Öztürk). Ankara: TTK yayınları.
- Günaltay, Ş. (1987). Yakın Şark III Suriye ve Filistin. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Gündüz, Ş.(Ed.) (2010). Yaşayan Dünya Dinleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Gürkan, S. L. (2013). Yahudilik. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 43.
- Gürkan, S. L. (2015). Yahudilik. Ankara: İsam Yayınları.
- Harman, Ö. F. (2013). Yahudilik: Mabed ve İbadet. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 43.Harman, Ö. F. (2013). Yahudilik: Mezhepler ve Dinî Gruplar. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 43.
- Kızıloğlu, S. (2012). İsrail Devleti’nin Kuruluşuna Kadar Geçen Süreçte Yahudiler ve SiyonizminGelişimi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1).
- Kocabaş, S. (1987). Vaat Edilmiş Toprak Filistin İçin Mücadele Türkiye ve Siyonizm. İstanbul: Vatan Yayınları.
- Kurt, A. O. (2006). Babil Sürgünü Sonrası Ezra Önderliğinde Yahudiliğin Yeniden Yapılandırılması. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Doktora Tezi).
- Sarıkçıoğlu, E. (2002). Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi. Isparta: Fakülte Kitabevi Yayınları.
- Sivrioğlu, U. T. (June 2015). Bizans İmparatorluğunda Yahudiler (M.S.330-1453), Journal of History Studies, 7(2) Special Issue on Byzantine.
- Tanilli, S. (2015). Yüzyılların Gerçeği ve Mirası. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.Tekin, O. (2010). Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş. İstanbul: İletişim Yayınları.
