Author :
Abstract
Tarih öncesi devirlerden beri insan sağlığı ve onu devam ettirme çabaları fert ve toplum hayatında önemli bir yer işgal etmiştir. Ancak bu alanı temsil eden tababet bilimi ve çalışmalarının ortaya çıkması ve gelişimi uzun soluklu çabaların ve meşakkatli çalışmaların sonucunda semeresini vermiş ve olgunlaşmıştır. Eskiçağın başlarında sağlık kurumları, bugünkü anlamda teşekküllü hastaneler veya sağlık ocakları gibi düzenlenmemiş, aksine daha basit ve birçok yönden yetersiz mekânlardı. Dolayısıyla da buralarda hastalara verilen sağlık hizmetleri hem yetersizdi hem de teşhis ve tedavi sonuçları açısından bilimsellikten uzak bir seviyede idi. Ancak Antikçağlara gelindiğinde diğer bilimler gibi tababet biliminin de büyük bir ilme kazanması sonucunda anılan alanlarda büyük bir gelişme görülmeye başladı. Hele bu gelişmeler, nüfus potansyeli ve uygarlık düzeyi yönünden gelişkin ve müreffeh başkent ve büyük şehirlerde belirgin bir duruma gelmiştir. Buna paralel olarak büyük şehirlerde alanında iyi yetişmiş tabiplerin ve sağlık çalışanlarının sayısında da artış meydana gelmiştir. Tababet alanındaki bu olumlu tabloyu Mezopotamya, Eski Anadolu, Eski Mısır, Eski Yunan, Eski Hint, Eski İran ve Eski Çin medeniyet ve kültürlerinde görmek mümkündür.
Keywords
Abstract
Abstract Human health and the effort to continue it have had an important place in the life of individual and of social from the ancient times. The appearance of the science of medicine and the studies in this area and its development had yielded its results as a result of the long-terms studies, and grew ripe. At the beginning of the ancient time, health institutions were not the ones designed as today's fully-equipped hospitals. On the contrary, they were insufficient and unsatisfying institutions. Therefore, health care services and diagnosis and treatment opportunities were insufficient and at a level far from scientificness. However, there began to see a great development in the aforesaid ares, when it came to the ancient times, with the velocity in science of medicine. Especially, these developments came to a marked improvement in the prosperous capitals and metropolises which grew in respect of population potential and the civilization level. Concordantly, the number of qualified physicians and of healthcare professionals increased in the metropolises. It is possible to see that positive scene in Mesopotamia, Ancient Egypt, Ancient Greek, Ancient India, Ancient Persia and Ancient China.
Keywords
- Aslan, Sevil, Erdem, Ramazan, Hastanelerin Tarihsel Gelişimi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2017/2, Sayı: 27, s. 7-13.
- Bakır, Abdulhalik, Ortaçağ İslam Dünyasında Itriyat, Gıda, İlaç Üretimi ve Tağşişi, Ankara, 2000.
- Bakır, Abdulhalik, Eskiçağda Tababet Kültürü ve Çalışmaları, Cappadoica Journal of History and Social Sciences, vol. 8-April 2017, p. 21-45.
- Bâkır, Taha, Mukaddime fi Tarihi‟l-Hadârât Tarihu‟l-İrâk, c. I, Bağdad, 1955. Bayat, Ali Haydar; Tıp Tarihi, İstanbul, 2010.
- Durant, Will, Kıssatü‟l-Hadâre, (Arp. Trc. Muhammed Bedrân), c. II, Kahire, 1950. el-Ahmed, Sami Sa’id, el-İrâk fi‟t-Târîh, Bağdat, 1983.
- el-Beyrunî, Ebu‟r-Reyhân, Tâhkîk mâ li‟l-Hind min Makûle Makbûle fi‟l-Akl av Merzûle, Hindistan, 1958.
- el-Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh Tâcü‟l-Luğati ve Sıhâhi‟l-Arabiyye, (Thk. Ahmed Abdulğafûr Attâr), Beyrut, 1984.
- Freeman, Charles, Mısır, Yunan ve Roma Antik Akdeniz Uygarlıkları, (Çev. Suat Kemal Angı), Ankara, 2003.
- Gökhan, İlyas, XIII. ve XIV. Yüzyıllarda Mısır ve Suriye‟de Krizler, Kıtlıklar veVebalar, (Basılmamış Doktora Tezi), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ, 1998.
- Gündüz, Altay, Mezopotamya ve Eski Mısır‟da Bilim, Teknoloji, Toplumsal Yapı ve Kültür, İstanbul, 2002.
- Herodotos, Herodot Tarihi, (Çev. Müntekim Ökmen), İstanbul, 1991.
- Horden, Peregrine, The Earliest Hospitals in Byzantium, Western Europe, and Islam, Journal of Interdisciplinary History, XXXV:3 (Winter, 2005), s. 361-389.
- Hornung, Erik, Mısırbilime Giriş, (Çev. Zehra Aksu Yılmazer), İstanbul, 2004.
- Hsu, Elisabeth, The Experience of Wind in Early and Medieval Chinese Medicine, Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.), 2007, s. 117-134.
- Karasu, Cem ve arkadaşları, Hititler, Ankara, 2006.
- Komisyon, Bilim Tarihine Giriş, Ankara, 1999.
- Malay, Hasan, Çağlar Boyu Kölelik (Eski Yunan ve Roma), Ankara, 1990. Mansel, Arif Müfid, Ege ve Yunan Tarihi, Ankara, 1999.
- Reckkeş, Davud, Rüşd Amuzeş-i Tarihi, Dovre 19, Şomare 3, Bahar, 1390, s. 38-44. Sarı, Nil, İlkçağda Tıp, Tıp Tarihi ve Tıp Estetiği Ders Kitabı, İstanbul, 2007.
- Serdaroğlu, Ümit, Eskiçağda Tıp, İstanbul, 2002.
- Süleyman, Amir, Cevânib min Hardâreti’l-İrak el-Kadîm, el-İrâk fi‟t-Târîh, Bağdat, 1983.Tackson, Ralph, Roma İmparatorluğunda Doktorlar ve Hastalıklar, (Çev. Şenol Mumcu), İstanbul, 1999.
- Tekin, Oğuz, Antik Nümismatik ve Anadolu, (Arkaik ve Klasik Çağlar), İstanbul, 1992.Terzioğlu, Arslan, “Ortaçağ İslâm-Türk Hastaneleri ve Avrupa’ya Tesirleri”, Belleten, Cilt: XXXIV, Sa. 133, Ocak 1970, Ankara, 2003, s. 121-149.
- Terzioğlu, Arslan, Türklerin Orta Asya ve Hindistan’da Tesis Ettikleri Hastaneler, c. II, s.Uzel, İlter, Anadolu’da Bulunan Antik Tıp Aletleri, 1. Uluslararası Türk Tıp TarihiKongresi Bildirileri, (Ed. Ayşegül Demirhan Erdemir- Öztan Öncel-Yusuf Küçükdağ- Berrin Okka-Sezer Erer), 20-24 Mayıs 2008, Cilt: 1, s. 125-140.
- Uzel, İlter, Anadolu'da Bulunan Antik Tıp Aletleri, Ankara, 2000.
- Ünal, Ahmet, Hitit Tıbbının Ana Hatları, Belleten, Cilt: XLIV, Sa: 175, Temmuz 1980, Ankara, 1980, s. 475-495.
- Valbelle, Dominique, Eski Mısır'da Yaşam, (Çev. Cem Muhtaroğlu), İstanbul, 1992.Resim 1: Roma döneminde ilaç hazırlanmasıResim 2: Şifa tanrısı Asklepios’un heykeliResim 3: İ.S. 4. Yüzyıla ait bir lahitin üstündeki doktor figürüResim 4: Bir göz doktorunun yaptığı muayene İ. S. 3-4 yüzyılResim 5: Ünlü hekim Hipokrat’ın British Museum’daki heykeli Resim Kaynakları
- Resim 1: Ümit Serdaroğlu, Eskiçağ’da Tıp, Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2002, s.38.Resim 2: Ralph Jackson, Roma İmparatorluğu’nda doktorlar ve hastalıklar, çev. Şenol Mumcu, Homer Kitapevi, 1999, İstanbul, s.138.
- Resim 3: Ralph Jackson, Roma İmparatorluğu’nda doktorlar ve hastalıklar, çev. Şenol Mumcu, Homer Kitapevi, 1999, İstanbul, s.69.
