Author :
Abstract
Günümüzde Tokat iline bağlı olup şehir merkezine 70 km uzaklıkta bir kaza olan Zile Yıldırım Bayezid döneminde 1398’de Sivas, Tokat ve Niksar’ın alınmasıyla birlikte Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Zile, fethedilen diğer şehirlerle birlikte 1413’de kurulan Rum Eyaleti’ne dâhil edilmiştir. 1455-1519 yılları arasında nahiye olarak görülen Zile, 1520’den sonra kaza statüsü kazanmış ve bu özelliğini günümüze kadar sürdürmüştür. Bu incelemede Zile Kazâsı’nın 1106/ 1695’de yapılan yeni tahririne göre demografik ve ekonomik durumu ele alınmıştır. Demografik çerçevede Zile merkez mahallelerinde yaşayan Müslüman ve gayrimüslim reaya ile Zile çevresi köylerinde sakin Müslüman reaya askerî ve dinî zümreler açısından değerlendirilmiştir. Bunlar haricinde Zile Voyvodalığı’na tabi Ortapare ve Yüzdepare kazalarındaki kabilelere bağlı köylerin nüfusu, bu nüfusun hangi zümrelere ayrıldığı ve bunun yanında köylerin sahip oldukları koyun adetleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ekonomik açıdan belirtilen tarihte Zile’deki yerleşim birimlerinde yaşayan halkın ne tür vergi mükellefi oldukları ve bu vergilerin miktarları üzerinde durulmuştur.
Keywords
Abstract
Currently a district connected to Tokat province and 70 km away from the city center, Zile was taken under Ottoman dominance during the time of Yıldırım Bayezid along with the capture of Sivas, Tokat and Niksar in 1398. Along with other cities conquered, Zile was included in the Roman state established in 1413. Having been a commune between the years 1455 and 1519, Zile obtained district status after 1520 and have retained this up to now. In this research, the demographical and economic status of Zile district is analyzed on the basis of the new census conducted in 1106/ 1695. In the demographical sense, the Muslim and non-Muslim rayah living in the central quarters of Zile and the Muslim rayah living in the villages around Zile are analyzed in military and religious respects. On the other hand, the population of villages connected to the tribes in Ortapare and Yüzdepare districts under Zile Voivodship, is analyzed in terms of different sects that could be used to classify of this population along with information about customs about sheep in these villages. In the economical terms, information is provided as to what kind of taxes were attributed to the people living in the settlements in Zile in the specific era as well as the amount of these taxes.
Keywords
- (937/1530) II
, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Yayınları, Ankara 1997. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, H.982 (M.1574/1575) tarihli ve TKG.KK.TTd. 178 - Numaralı Defter-i Mufassal Livâ-i Sivas, I, II (Tıpkıbasım), Ankara 2014.
- Evliya Çelebi, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, (Haz. Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı), Yapı Kredi Yayınları, 3. Kitap, İstanbul 1999.
- Açıkel, Ali, “Tokat”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, C.41, İstanbul 2012, ss.219-223.
- Afyoncu, Erhan, “Ulu Yörük”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Yör-Türk Vakfı, Ankara 2000, ss.1–7.
- Aydın, Bilgin-Günalan, Rıfat, XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Maliyesi ve Defter Sistemi, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2008.
- Barkan, Ö. Lütfi, “Avârız”, İA., C.II, Eskişehir 2001, ss.13-19.
- Çağatay, Neşet, “Osmanlı İmparatorluğunda Reayadan Alınan Vergi ve Resimler”, DTCFD, C.5, Ankara 1957, ss.483-511.
- Uluslararası Balkan Tarihi Araştırma Sempozyumu, (Ed. Zafer Gölen, Abidin Temizer), 2016, ss.125- 143.
- , “1642 Tarihli Avarız Defterine Göre İspir Sancağı”, Uluslararası Sosyal Araştırmaları Dergisi, S.2/8, Summer 2009, ss.109-122.
- Ergenç, Özer, “Osmanlı Şehrinde Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, S. 4, İstanbul 1984, ss.69-78.
- Gowan, Bruce Mc, “Osmanlı-Avârız-Nüzül Teşekkülü 1600-1830”, VIII. Türk Tarih Kongresi(Ankara, 15 Ekim 1976) Kongreye Sunulan Bildiriler II, Ankara 1981, ss.1327-1331.Gökbilgin, Tayyib, “15 ve 16. Asırlarda Eyâlet-i Rûm”, Vakıflar Dergisi, VI, Baha Matbaası, İstanbul 1965, ss.51-61.
- Hanilçe, Murat, XV ve XV. Yüzyılda Zile Kazası (1455-1574), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Tokat 2014.
- İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi I (1300-1600), (Çev. Halil Berktay), Eren Yayıncılık, İstanbul 2000.
- Kul, Eyüp, “1642 Tarihli Avârız Defterine Göre Şiran Kazâsı ve Köyleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.44, Erzurum 2010, ss.271-289.
- İnbaşı, Mehmet, “Erzincan Kazâsı (1642 Tarihli Avârız Defterine Göre)”, Atatürk ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.41, Erzurum 2009, ss.189-214.
- , “1642 Tarihli Avârız Defterine Göre Erzurum Şehri”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.4, İstanbul 2001, ss.9-32.
- , “Bayburt Sancağı (1642 Tarihli Avârız Defterine Göre)”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.10/1, Erzurum 2007, ss.89-118.
- Öztaşkın, Özlem Bektaş, XV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Halkı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 2008.
- , S.8, Ankara 1997, ss.249
- Defterlerinin Kullanılabilirliği”, Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S.5, 2008, ss.93-112. Özvar, Erol, “XVII. Yüzyılda Osmanlı Taşra Maliyesinde Değişim: Rum Eyaletinde Hazine
- Defterdarlığından Tokat Voyvodalığına Geçiş”, XIII. Türk Tarih Kongresi (4-8 Ekim 1999) Kongreye Sunulan Bildiriler, TTK., Ankara 2002, ss.1605-1634.
- Sahillioğlu, Halil, “Avârız”, DİA, C.4., İstanbul 1991, ss.108-109.
- Sümer, Faruk, Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri, Boy Teşkilatı, Destanları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1992.
- , “Yörükler”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, C.43, İstanbul 2013, ss.570-573.
- Tabakoğlu, Ahmet, “Tekâlîf”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, C.40, İstanbul 2011, ss.336-337.Türkay, Cevdet, Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İşaret Yayınları, İstanbul 2012.
- Harput Kazâsı Avârız Defteri”, Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, C.XII, İzmir 1997, ss.9-73. Elektronik Kaynak:
- http://web.zile.bel.tr/zile/tarihi-ve-cografi-yapisi (Erişim Tarihi: 21.10.2017) EKLER
