Author :
Abstract
Bozkır coğrafyası Tuna Nehrinden Çin seddine kadar geniş bir alanı içerisine almaktadır. Bu coğrafyada yaşayan eskiçağ konar -göçer toplumları için iklim ve arazi şartlarının beraberinde getirdiği zorlu bir yaşam oluşmuştur. Genel olarak hayvancılık yapan bozkır toplumlarında kurt önemli bir motif olarak kendini göstermiştir. Hem sürüye kurdun girmesi ve sürünün tehlikeye girmesi anlamında kurt motifi şekillenirken daha da önemli olarak kurt Türk topluluklarına en zor anda yol gösteren kutsal kurtarıcı ve rehber olarak kültüre yerleşmiştir. Kurt ile bütünleşen bozkır toplulukları kurda pek çok isim vermekle kalmamış ona mitolojilerinde en kutsal görevi vererek yüceltmişlerdir. Bu çalışmada bozkır kültür çevresinde her yönü ile ata ve kutsal kurtarıcı olarak bilinen kurda verilen isimler üzerinde durulacaktır.
Keywords
Abstract
The steppe region is including the area from Tuna River to Chinese Wall. The ancient migrant settler living in this area had difficılties arising from conditions of the climate and land. Generally, the wolf figure was important in the life of steppe community ranching. The wolf figure was shaped by the wolf dangerous and coming for the flock; more importantly, the wolf setlled into the culture as a holly leading in diffucul times. The steppe comunities not only gave the wolf some names, but also they gave him the a holly mission and promoted. In this study, we emphaise, around steppe culture, the given names of the wolf known as an ancestor and saver
Keywords
- ABAYEV, Vasiliy, Osetinsky Yazılı Folklor, Moskova-Leningrad, 1949.
- ABAYEV, Vasiliy, Osetinsky Yazılı Folklor, Moskova-Leningrad, 1949.
- AKCAN, Ayten, Bozkır Kavimlerinde Din, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2012.
- BAYAT, Fuzuli, Türk Mitolojik Sistemi, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2007.
- ÇORUHLU, Yaşar, Türk Mitolojisinin Anahatları, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2002.
- ÇORUHLU, Yaşar, Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, Kömen Yayınları, Konya, 2014.DEMİR, Necati, “Kurt Dede ve Tarihi Bağlantısı”, Türk Kültürü, S.481-482, 2003, s.193-200. DEMİRSOY, Ali, Türkiye Omurgalıları, Çevre Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1996.
- DEVLEZ, Mehmet Fatih, “Issık Kurgan Yazısı-Türklerin Gizli Tarihine Bir Bakış”, Türk Yurdu, C.28, S.246, 2008, s.1-14.
- DURMUŞ, İlhami, “Vusunlar”, Türkler I, Ankara, 2002. s.782-788
- Anıtlıkları ve Bu Anıtlıklardaki Türk Kültür Unsurları”, Gazi Türkiyat, 2007/1, Ankara, 2007, s.35- 58.
- DURMUŞ, İlhami, “Destan, Efsane ve Rivayetlere Göre Türk Kültür Çevresinde Kurt”, Kitabı, 2011, s.65-75. Dede Korkut ve Geçmişten Geleceğe Türk Destanları Uluslararası
- DURMUŞ, İlhami, Bilge Kağan Köl Tigin ve Bilge Tonyukuk, Akçağ Yayınları, Ankara, 2012.
- ESİN, Emel, İslamiyet’ten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslam’a Giriş, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul, 1978.
- ELİYAROV, Süleyman, Kurttan Türeyiş Efsanesinin Tarihi Coğrafyasına Dair, TDA Prof. Dr. Bahaeddin Ögel’e Armağan, S.65, 1990. s.80-90.
- Hatice Palaz ERDEMİR, “Yabancı Yazarlara Göre Türklerde Savaş Ve Taktik”, Türkler II, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s.938-943.
- EUNKYUNG Oh, Joreyev MAMATQUL, “Alpamış Destanında Baysın Kelimesinden Görünen Kurt Totemi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.15, Güz, 2011, s.149-159.
- GÖKALP, Ziya, Türk Töresi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, s.1976.
- GÖKALP, Ziya, Barak Adı ve Barakların Kökeni, Makaleler III, Ankara, 1977. GÖMEÇ, Saadettin, Türk-Hun Tarihi, Berikan Yayınevi, Ankara, 2012.
- GÖMEÇ, Saadettin, “Eski Türk Ordusunun Genel Mahiyeti”, Orkun İnternet Dergisi, 2015, s.131, s.1- GUMİLEV, Lev Nikolayeviç, Eski Türkler, Selenge Yayınları, İstanbul, 2001.
- GUMİLEV, Lev Nikolayeviç, Hazar Çevresinde Bin Yıl, Selenge Yayınları, İstanbul, 2003.GUMİLEV, Lev Nikolayeviç, Avrasyadan Makaleler-1, Selenge Yayınları, İstanbul, 2006.
- GÜLER, Engin, Bozkır Kavimlerinde Liderlik Anlayışı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2009.
- GÜVEN, Merdan, “Oğuz Kağan Destanı’nda Hayvanlar”, Milli Folklor, C.8, Yıl. 15, S.57, 2003. KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1997.
- KALAFAT, Yaşar, “Türk Halklarında Kurt Ağzı Bağlama İnancı”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, s.273-279.
- KALAFAT, Yaşar, Türk Kültürlü Halklarda Halk İnançları, Türk Halk İrfanında Kurt, Lalezar Yayınları, Ankara, 2007.
- KALAFAT, Yaşar, Türk Halk Tefekküründe Kurt-2, Berikan Yayınevi, Ankara. 2009a.
- KALAFAT, Yaşar, “Yaşayan Eski Türk İnançları İtibariyle “Türk Mitolojisi” ve Prof. Dr. Bahaeddin Ögel”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2009b, s.212-220.
- KALAFAT, Yaşar, “Dedem Korkut’un Kurdu”, Hacettepe Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.3, 2012, s.309-324.
- KARADOĞAN, Ahmet “Türk Şahıs Adlarında Hayvan Kültü”, Milli Folklor Yıl.15, S.57, 2003, s.109- KARAKURT, Deniz, Türk Mitoloji Ansiklopedisi, e-kitap, 2012.
- KARATAEV, Oljobay, “Eski Türk Devrindeki Kırgız Etnik İsimleri”, Türkler II, MEB yayınları, Ankara, 2002, s.673-677.
- KAŞGARLI MAHMUT, Divan-ı Lügat-it-Türk Tercümesi, (Çev. Besim Atalay), C.I, Ankara. 1985
- LAYPANOV, Kazi, MİZİYEV, İ, Türk Halklarının Kökeni, Selenge Yayınları, İstanbul, 2010 KOÇAK, Kürşat, Bozkır Türk Kültür Tarihinin Kaynakları, Kömen Yayınları, Konya, 2015,
- ÖGEL, Bahaeddin, Türk Mitolojisi I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1995.
- ROUX, Jean-Paul, Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2000 ROUX, Jean-Paul, Eski Türk Mitolojisi, Bilgesu Yayıncılık, Ankara, 2011.
- ROUX, Jean-Paul, Orta Asya Tarih ve Uygarlık, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2014.
- SARICA, Bedrettin, “Kutadgu Bilig’de Komutan ve Ordunun Nitelikleri”, A.Ü Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Sayı 37, Erzurum, 2008, s.87-105.
- ŞÇERBAK, A.M. “Voprosı istoriçeskogo razvitiya leksiki tyurkskih yazıkov”, XXV Mecdunarodnıy Kongress Vostokovedov, Moskow, 1960.
- TAVKUL, Ufuk, “Kafkas Nart Destanları Üzerinde Bir Motif İncelemesi: “Nart Örüzmek’in Doğuşu”, Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu, 2002. s.141-151
- TOGAN, Zeki Velidi, “Bozkurt Efsanesi”, Türkler III, Ankara,2002, s.981-985.
- USER, Hatice Şirin, “Eski Türk Çağında Hayvan Tözlerinden Devlet Sembollerine” Belleten, Cilt. 71, S.262, 2007, s.843-855.
- WAMBERY, Armin, Die Primitive Cultur Des Turko-Tatarischen Volkes Auf Grund Sprachlicher Forschungen, Budapest. 2013.
- YILDIRIM, Aydın Fikret - Risbek ALİMOV, Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irg Bitig, Bilgesu Yayıncılık, Ankara. 2013.
