Author :
Abstract
Hastaneler, gerek halk için ve gerekse de askerin sağlığı için önemli bir yere sahiptir. Burada konumuz gereği askerî hastaneler ele alınmıştır. Hasta askerlerin kışlada ve kışla haricinde uzun müddet tutulamayacağından dolayı hasta askerin belirli yerlere sevk olunması gerektiğinden hastanelere büyük ihtiyaç olmuştur. Bu amaçla hastane ihtiyacını yeteri düzeyde arttırarak hem askerlerin sağlığını kontrol altında tutmak hem de halkın sağlığını gözetmek için birçok hastane kurulmuştur. Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde askeri hastaneler belirli bölgelerde bulunurken, hastanelere olan ihtiyacın artması neticesinde yavaş yavaş askeri hastanelerin Osmanlı topraklarında arttığı gözlenmiştir. Bu doğrultuda Osmanlı yenileşme döneminde hastanelerin genel düzenini belirli koşullara bakmak ve ıslahatların yapılması neticesiyle Avrupa’dan birçok hekim davet edilmiştir. Dr. Bernard, Avrupa’dan davet edilen hekimlerin başında gelmektedir. Askerlerin sağlığı, barış döneminde olduğu gibi cephe savaşın devam ettiği dönemlerde de önemlidir. Cephede başarı ya da başarısızlık, birliklerin lojistik hizmetlerinin yerine getirilmesi ile orantılı seyirde ilerlemektedir. Bu nedenle asker için belirli yerlerde seyyar hastaneler kurulmuş ve hekimler hizmet etmiştir. Ayrıca savaş alanında salgın hastalıkların hızlı ilerlemesi nedeniyle hekimler askerlerin tüm sağlık işlerinden sorumlu tutulmuş hatta askerin içtiği su dahi kontrol edilmiştir. Makalemizde, Anadolu ve harici yerlerde 1876-1908 yılları arasında faaliyette olan bazı hastanelere yer verilmiş, yaralı ya da hasta askerlere verilen tedaviler üzerinde durulmuştur.
Keywords
Abstract
Hospitals have an important place both for public and military health. Here, accorning to the subject military hospitals were discussed. Because of not being able to keep the diseased soldiers in and out of barracks and the need of transportation of the soldiers to designated places, hospitals were in urgent need. For this reason both for keeping under control of military and puplic health, the number of hospitals were increased and many hospitals were instrucred. İn the early terms of Ottoman Empire,military hospitals were only in designated places. Afterwards as a result of the increasing need to this hospitals, increasing of the number of this hospitals were observed in Ottoman territories. İn this direction, in Ottoman reform period, European doctors were invited for looking at the overall scheme of hospitals and doing reforms.Dr. Bernard was one of the invited doctors. This military’s health was also important during the times of peace as well as war. At the front, succes or failure goes on proportionally level with executing the logistic servives of corps. Accordingly, for troops, mobile hospitals were instructed places and doctors served. Also due to the rapid progress of epidemics, doctors were hold responsible for soldiers’ all health services even their drinking water control. Some hospitals which were at the places except Anatolia and in service between the years of 1876-1908 were mentioned.
Keywords
- AKDENİZ, Gül- İbrahim Başağaoğlu,. “Maltepe Asker Hastanesi’nin Mimarî Yapısı ve Tarihi Gelişimi”, IV. Türk Tıp Tarihi Kongresi, (18-20 Eylül 1996, İstanbul), Kongreye Sunulan Bildiriler, VII. Dizi Sa. 131 c ,Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2003.
- ALTINTAŞ, Ayten, “Gülhane Ekolü: Askeri Hastane ve Tatbikat Hastanesi Dönemi”, Prof. Dr. Ali Haydar Bayat Anısına Düzenlenen Osmanlı Sağlık Kurumları Sempozyumu, (2 Haziran 2007), ed. Nuran
- Yıldırım, Bülent Özaltay, Murat Çekin, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, 2008.
- BAŞAĞAOĞLU, İbrahim, “Maltepe Asker Hastanesi”, IV. Türk Tıp Tarihi Kongresi, (18-20 Eylül 1996, İstanbul), Kongreye Sunulan Bildiriler, VII. Dizi Sa. 131
- ÇİFTÇİ, Aynur- Nadide Seçkin,. “ 19. Yüzyılda İstanbul’da İnşa dilen Askeri Yapıların Koruma Sorunları”, Megaron- Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi e-Dergisi, 1(1), 2005.
- EREN, İsmail, “Bulgaristan ve Romanya’daki Türk Sağlık Kuruluşları”, I. Türk Tıp Tarihi Kongresi, (17-19 Şubat 1988, İstanbul) Kongreye Sunulan Bildiriler, VII. Dizi Sa. 131, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1992.
- İHSANOĞLU, Ekmeleddin,. “Suriye’de Son Dönem Osmanlı Sağlık Müesseseleri İle İlgili Bazı Notlar”, I. Türk Tıp Tarihi Kongresi, (17-19 Şubat 1988, İstanbul) Kongreye Sunulan Bildiriler, VII. Dizi Sa. 131, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1992.
- _________, Suriye’de Modern Osmanlı Sağlık Müesseseleri, Hastahaneler ve Şam Tıp Fakültesi, Türk Tarih Kurumu, Ankara,1999.
- KÂHYA, Esin- Ayşegül D. Erdemir, Osmanlılardan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2000.
- NİZAMOĞLU, Yüksel, “Yanya Vilayetinin Durumuna Dair Hazırlanan Layihalar ve Sonuçları”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 33, 2013.
- ORAN ARSLAN, Nebahat- Fadimana Fidan, ,. “Balkan Savaşları Sonrasında Yunanistan’da Kalan Türk Esirler Meselesi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 11(2), 2012.
- ÖZAYDIN, Zuhal, “Türkiye Toprakları Dışında Kalan Osmanlı Sağlık Kurumları”, Prof. Dr. Ali Haydar Yıldırım, Bülent Özaltay, Murat Çekin, Zeytinburnu Belediyesi Yayınları, İstanbul, 2008.
- TEKELİ, İlhan- Selim İlkin, Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, VII. Dizi, Sa. 154, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1993.
- ÖZCAN, Tuğrul, “1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı Sırasında Yaşanan Sağlık Sorunları”, History Studies, Cilt:3, Sayı: 2, Samsun, 2010.
- ________, “1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı Sırasında Rumeli’de Salgın Hastalıklar”, Balkanlarda Savaşlar Göçler ve Günümüze Yansımaları, Samsun Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği Kültür Yayınları, Samsun, 2009.
- ________, Sosyal ve Ekonomik Etkileri Açısından 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı, Gece Kitaplığı Yayınları, Ankara, 2014.
- TUTAR, Adem,. “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Halep Şehrinin Kültürel Yapısı”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(2), Elazığ, 2010.
- ULUDAĞ, Osman Şevki, Osmanlılar Devrinde Türk Hekimliği, TTK, Ankara, 2010.
- ÜNAL, Uğur, Sultan Abdülaziz Devri Osmanlı Kara Ordusu (1861-1876), (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2006.
- ÜNKAZAN, Servet, Edirne ve Çevresinde Osmanlı Dönemi Askeri Mimari, (Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne, 2006.
- YAVUZ, Yıldırım, “Batılaşma Döneminde Osmanlı Sağlık Kuruluşları”, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 8(2), İstanbul, 1988.
